Consumentenkoop en internetkoop

Wat is consumentenkooprecht

Het consumentenkooprecht betreft de rechten en plichten van koper en verkoper bij een consumentenkoop. Een consumentenkoop is de koop met betrekking tot een roerende zaak, elektriciteit daaronder begrepen. De koop wordt gesloten tussen een professionele verkoper en een consument. Juridisch geformuleerd: de koop wordt gesloten door een verkoper die handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf, en een koper, natuurlijk persoon, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.

Niet onder de regels van consumentenkoop valt de levering van diensten, bijvoorbeeld het laten schoonmaken van de dakgoot. Een dienst is immers geen roerende zaak. Soms zijn bij de levering van een dienst de regels van consumentenkoop toch van toepassing. Dit is het geval wanneer de dienstverlening het leveren van een roerende zaak omvat. Denk aan het laten vervaardigen van leren rijaarzen.

Evenmin onder de regels van consumentenkoop valt de koop van bijvoorbeeld een huis. Dit is immers geen roerende zaak. Een roerende zaak is een tastbaar voorwerp dat niet onroerend is. Onder roerende zaken vallen dus niet de grond, gebouwen enz.

Je kunt je afvragen waarom er speciale regels in het leven zijn geroepen voor consumentenkoop. Dit heeft te maken met het feit dat de consument bij het sluiten van een overeenkomst met een professionele partij in de regel ‘de zwakkere partij’ is. De meeste regels van het consumentenkooprecht zijn erop gericht de consument extra bescherming te bieden. Veel van deze regels zijn tot stand gekomen onder invloed van de Europese Unie.

Voor wie geldt het consumentenkooprecht?

Er is pas sprake van consumentenkoop als voldaan is aan de vereisten dat de koper een consument is en de verkoper een professionele partij. Een koper is consument als hij een natuurlijk persoon is die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Een rechtspersoon kan dus geen consument zijn. Een bakker die een nieuwe oven bestelt voor zijn bakkerij, is evenmin een consument. Bestelt diezelfde bakker een oventje voor in de keuken van zijn woonhuis, dan handelt hij wél als consument en is er sprake van een consumentenkoop.
Een professionele verkoper kan zowel een natuurlijk persoon als een rechtspersoon zijn.
Uit het bovenstaande volgt dat een koop tussen twee consumenten geen consumentenkoop is, evenmin als een koop tussen twee professionele partijen.

De regels betreffende consumentenkoop zijn te vinden in het Burgerlijk Wetboek en staan verspreid tussen de gewone koopregels.
Zie: artikel 7:1 t/m 7:50 BW.

De bepalingen die uitsluitend voor consumentenkoop zijn geschreven, zijn te herkennen doordat in de wettekst de woorden ‘bij een consumentenkoop’ zijn toegevoegd. De meeste van deze bepalingen zijn dwingend voorgeschreven: er mag niet van worden afgeweken.

Wat wordt in het consumentenrecht geregeld?

De regels omtrent consumentenkoop betreffen vooral de plichten van de verkoper en de rechten van de consument. Toch zijn er, ter bescherming van de belangen van de detailhandel, ook enkele bepalingen in opgenomen die tot doel hebben de detaillist-verkoper te beschermen. Hieronder volgen enkele belangrijke bepalingen uit het consumentenkooprecht.

Omgekeerde bewijslast bij gebrekkig product

Het gebeurt weleens dat een product kort na aankoop gebreken vertoont. Bijvoorbeeld, de magnetron begeeft het terwijl het apparaat nog geen halfjaar daarvoor is gekocht. In zo’n geval kan het lastig zijn om te bewijzen dat er sprake was van een ondeugdelijk product. Hoe bewijs je dat je de magnetron niet zelf kapot hebt gemaakt?
De wetgever komt hierin de consument-koper tegemoet door in de wet het vermoeden op te nemen dat, indien een product binnen zes maanden na aankoop defect blijkt te zijn, het product al bij aankoop gebrekkig was. Met andere woorden: bovengenoemde consument hoeft alleen maar aan te tonen dat de magnetron niet aan de koopovereenkomst beantwoordt (‘de magnetron doet het niet’). Vervolgens is het aan de verkoper om te bewijzen dat het apparaat kapot is omdat de koper het, bijvoorbeeld, heeft laten vallen.

Let op: de wet biedt ruimte voor uitzonderingen. Zo kan de aard van een product deze regeling buiten spel zetten. Denk hierbij aan bederfelijke waar.

Koop op afstand – schriftelijkheidsvereiste

Koop op afstand is een consumentenkoop die wordt gesloten tussen een consumentkoper die zich op de ene locatie bevindt en een professionele verkoper die zich op een andere locatie bevindt. Het is een overeenkomst waarbij, zoals de wet het letterlijk omschrijft, in het kader van een door de verkoper georganiseerd systeem voor verkoop op afstand, tot en met het sluiten van de koopovereenkomst uitsluitend gebruik wordt gemaakt van één of meer technieken voor communicatie op afstand. Denk hierbij aan teleshoppen en verkoop via internet.
Telefonische verkoop is een traditionele wijze van (ver)kopen op afstand. Maar een incidentele verkoop door middel van een telefoontje naar een reguliere winkel valt niet onder koop op afstand. De wet is overigens ook van toepassing op de levering van bepaalde diensten.

Bij koop op afstand biedt de wet de koper extra bescherming. Zo is de verkoper verplicht de koper tijdig (dus voor het sluiten van de koop) te informeren over kenmerken van het product, wijze van betaling, kosten van aflevering enz. Daarnaast heeft de koper gedurende een periode van veertien werkdagen na ontvangst van het gekochte product het recht de koop zonder opgave van redenen te ontbinden (‘bedenktijd’). De herroepingstermijn in het herroepingsrecht gaat pas in als de complete bestelling is ontvangen. Voldoet de verkoper niet aan zijn informatieverplichtingen, dan wordt de bedenktijd uitgebreid tot twaalf maanden. Ontbindt de koper de overeenkomst binnen de bedenktijd, dan zijn hieraan voor hem geen kosten verbonden. De verzendkosten komen wel voor rekening van de koper. Op sommige producten en diensten is de bedenktijd niet van toepassing, zoals op maat gemaakte producten en bederfelijke goederen.

De overeenkomst is alleen geldig als hij schriftelijk wordt bevestigd. Dat geldt ook voor telefonische verkoop. Een contract die via e-mail is ontvangen kan via e-mail worden bevestigd. Dit wordt het schriftelijkheidsvereiste genoemd.

Colportage of ‘verkoop aan huis’

Er is sprake van colportage wanneer een professionele verkoper het initiatief neemt tot een verkoop. Dit doet zich bijvoorbeeld voor wanneer een verkoper de huizen langsgaat om zijn producten te slijten. Of wanneer een verkoper de (potentiële) koper uitnodigt een besloten bijeenkomst bij te wonen voor een verkoopdemonstratie (zoals de bekende Tupperware- of cosmetica-parties). Sinds 13 juni 2014 valt een energiecontract onder de colportagewet indien het contract op straat of aan de deur is gesloten. Wanneer een consument zelf een verkoper benadert, is er geen sprake van colportage. Ook vallen verzekeringen die u aan de deur koopt niet onder de Colportagewet.

De Colportagewet biedt de koper bescherming. Zo is de colporteur op grond van deze wet verplicht de consument duidelijk te maken dat hij iets wil verkopen. Ook krijgt de consument, wanneer hij iets koopt voor een bedrag van minimaal 50 euro, veertien dagen bedenktijd. Deze bedenktijd gaat pas in op de dag dat hij de (schriftelijke) overeenkomst waarin de koop is vastgelegd heeft ontvangen. Dit contract, dat door zowel de koper als de verkoper moet zijn ondertekend, dient onder meer te bevatten: naam en adres van de colporteur, het aankoopbedrag en de mededeling dat de koper de overeenkomst binnen de bedenktijd mag ontbinden. Voldoet het contract niet aan de wettelijke eisen, dan is de consument niet gebonden.

Tips voor consumentenkoop

• Als u een product online koopt en het wordt niet afgeleverd (zoekgeraakt pakje) dan is de webshop verantwoordelijk. Soms verwijzen ze naar de pakketdienst maar daar heeft u niets mee te maken. De webshop kan pas onder de verantwoordelijkheid uit als ze kan bewijzen dat het pakje is afgeleverd. Vandaar dat er vaak getekend moet worden voor ontvangst.
• Straatverkoop van abonnementen valt sinds 13 juni 2014 onder colportage.
• Opties die al ‘aangevinkt’ staan op een formulier, zijn verboden
• Verborgen kosten zijn verboden
• Betaalkosten mogen niet hoger in rekening worden gebracht dan ze daadwerkelijk zijn. Een toeslag voor het gebruik van een creditcard is niet toegestaan.
• Als een bedrijf algemene voorwaarden hanteert moet dat gemeld worden voordat een product gekocht wordt of voordat de afname van een dienst plaatsvindt. De consument moet de voorwaarden kunnen inzien.

Bij aanschaf van een product via een webwinkel mag een consument in bijna alle gevallen binnen 14 dagen de koop ontbinden. De webwinkel moet al het geld dat hij ontvangen heeft terugbetalen aan de consument, binnen 14 dagen nadat de goederen terug zijn ontvangen. De verzendkosten die bij de bestelling in rekening zijn gebracht moeten dus ook worden terugbetaald. Als niet de gehele bestelling wordt teruggestuurd dan is de webwinkelier niet verplicht de verzendkosten terug te storten. De kosten van het retoursturen zijn meestal voor de webwinkel. Er ka bij de koop worden afgesproken dat de retourkosten voor rekening van de consument zijn.

INTERNETKOOP

Sinds 13 juni 2014 gelden er strengere regels voor het aangaan van overeenkomsten met consumenten via internetkoop, zoals telemarketing, webshops en internetveilingen. Die strengere regels zijn afkomstig uit de Europese Consumentenrichtlijn en zijn geïmplementeerd in het Burgerlijk Wetboek. De richtlijn heeft tot doel om een hoog beschermingsniveau voor de consument te creëren en de grensoverschrijdende verkoop op afstand binnen de EU te bevorderen. Hieronder bespreken wij de zes belangrijkste wijzigingen.

1. Strengere informatieplichten

De handelaar is verplicht om de consument voorafgaand aan de koop op een duidelijke en begrijpelijke manier informatie geven. Zo moet de handelaar onder andere gedetailleerde informatie verstrekken over betalingswijzen, opzegging en terugzending van producten. Doet de handelaar dat niet, dan kan de overeenkomst worden ontbonden. Die informatie moet snel en gemakkelijk vindbaar zijn voor consumenten. Bovendien is het van belang dat de handelaar de informatie vooraf óf bij de bevestiging van de internetkoop zodanig verstrekt dat de consument de informatie kan opslaan.

2. Bedenktijd 14 dagen

Voor overeenkomsten die buiten de winkel worden gesloten, gold al een bedenktijd van zeven dagen. Een consument kan de overeenkomst binnen die bedenktijd ongedaan maken zonder dat hij daarvoor een reden hoeft te geven. Deze bedenktijd is verhoogd naar veertien dagen. De consument kan bij het beëindigen van de overeenkomst daarvan gebruik maken via een modelformulier. Dat formulier dient bij het sluiten of bevestigen van de aankoop aan de consument te zijn toegestuurd. Als de consument niet juist en tijdig over de bedenktijd is geïnformeerd, wordt bedenktermijn zelfs verlengd tot één jaar.

3. Aanvullende kosten

Er is uitdrukkelijke instemming nodig om consumenten te laten betalen voor aanvullende diensten, zoals afleveringskosten en de kosten voor retourzending. Een hokje dat vooraf is aangevinkt, voldoet niet. Daar komt bij dat de kosten voor het gebruik van een bepaald betaalmiddel, zoals een creditcard of iDEAL, niet hoger mogen zijn dan de daadwerkelijke kosten voor gebruik daarvan. Indien de consument niet of onvoldoende is geïnformeerd over de aanvullende kosten, komen die kosten voor rekening van de webhandelaar.

4. Bestelling met betalingsverplichting

Specifiek voor webhandelaren geldt dat zij het bestelproces van hun webshops moeten wijzigen. Een consument kan een aanbod pas aanvaarden, nadat hij is geïnformeerd dat de bestelling een betalingsverplichting inhoudt. Dat houdt in dat ‘uitdrukkelijk en prominent zichtbaar’ moet zijn dat de consument door het sluiten van de overeenkomst een betalingsverplichting op zich neemt. In de praktijk zal een bestelknop met de woorden “bestelling met betalingsverplichting” moeten worden opgenomen. Wanneer de webhandelaar de consument niet informeert over de betalingsverplichting, is een consument niet gebonden aan de overeenkomst.

5. Bijzondere overeenkomsten

Er zijn bijzondere regels opgenomen voor de online verkoop en levering van digitale inhoud, zoals muziekstreams en downloads van app’s. Daarnaast zijn er separate regels voor de online verkoop en levering van gas, water en elektriciteit.

6. Dwingend recht

Er kan niet worden afgeweken bij de overeenkomst van de nieuwe wettelijke regels. Hebben de handelaar en consument iets anders afgesproken, bijvoorbeeld in de algemene voorwaarden, dan kan de consument de overeenkomst geheel of gedeeltelijk vernietigen.

Wijzigen bestelproces, algemene voorwaarden en webshop

Het is van belang dat handelaren hun bestelproces, hun website en algemene voorwaarden volgens de nieuwe regels aanpassen. Zo dienen handelaren de herroepingstermijn in hun algemene voorwaarden te verlengen en zal de e-mail waarin de bestelling wordt bevestigd, meer informatie moeten bevatten. Kortom, er is werk aan de (web-)winkel!