Inleiding
1. Bij echtscheiding, beëindiging van geregistreerd partnerschap of scheiding van tafel en bed worden ouders verplicht afspraken vast te leggen over hun kinderen in een zogeheten ouderschapsplan. Met ingang van 1 maart 2009 zijn ouders verplicht om bij scheiding dit ouderschapsplan op te stellen. Het plan bevat afspraken over de zorgverdeling, kinderalimentatie en informatie-uitwisseling tussen de voormalige partners.
Bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding
De verplichting om een ouderschapsplan op te stellen, komt voor uit de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding. Deze wet treedt op 1 maart 2009 in werking. De wet beoogt een bijdrage te leveren aan het verminderen van de (echt)scheidings- en omgangsproblematiek.
Deze verplichting geldt ook voor samenwonende ouders die gezamenlijk gezag over hun kinderen uitoefenen. Dit staat in de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding.
De regeling gaat ervan uit dat beide ouders na de scheiding gezamenlijk verantwoordelijk blijven voor de kinderen. Als zij samen het gezag houden dan zijn goede, controleerbare afspraken belangrijk om problemen in de toekomst te voorkomen. Bij het opstellen van het ouderschapsplan kan een mediator behulpzaam zijn. Het ouderschapsplan maakt onderdeel uit van het verzoek tot echtscheiding. In dat plan nemen de ouders in ieder geval afspraken op over drie belangrijke onderwerpen: De verdeling van de zorg- en opvoedingstaken, kinderalimentatie en informatie-uitwisseling over belangrijke aangelegenheden die uw kinderen aangaan. Goede afspraken kunnen in de toekomst conflicten voorkomen en dat is belangrijk voor de kinderen. Conflicten rond scheidingen kunnen een schadelijke invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen.
3. Niet alle ouders zijn in staat afspraken te maken over hun scheiding of om conflicten die na de scheiding ontstaan, op te lossen. Hulp van derden is dan gewenst. De rechter kan ze naar een bemiddelaar verwijzen. Dit gebeurt slechts als hij voor partijen mogelijkheden ziet om tot afspraken te komen. Uit resultaten van experimenten bij scheidings- en omgangsbemiddeling is gebleken dat bemiddeling een positieve invloed heeft op zowel de afhandeling van de scheiding als de oplossing van een conflict over de omgang met de kinderen. De meest aangewezen bemiddelaars(mediators) zijn aangesloten bij de vereniging advocaten scheidingsmediators (afgekort de vFAS). Ons kantoor is lid van deze specialistenvereniging. Meer informatie hierover kunt u vinden op onze website. www. echtscheidingsmediation.com.
Helaas komt het vaak voor dat huwelijken en relaties van ongehuwd samenwonenden stuk lopen. Een scheiding is een lastige procedure waar veel bij komt kijken. Bezittingen moeten worden verdeeld en er moeten afspraken worden gemaakt over bijvoorbeeld alimentatie en pensioen. Als er kinderen zijn, moeten ook daar goede afspraken over worden gemaakt. Bij wie gaan ze bijvoorbeeld wonen en hoe verloopt de omgang met de andere oud
Welke onderwerpen bevat het ouderschapsplan?
In hoeverre moeten de kinderen worden betrokken bij het opstellen van een ouderschapsplan?
De wet bepaalt dat het verzoekschrift vermeldt op welke wijze de kinderen zijn betrokken bij het opstellen van het ouderschapsplan. In hoeverre dit mogelijk is, is afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van het kind. Het is dus mogelijk dat in het verzoekschrift staat dat de kinderen niet zijn betrokken gezien hun jonge leeftijd. Voor oudere kinderen geldt wel dat de ouders of advocaat het ouderschapsplan met hen bespreken. De ouders maken in het ouderschapsplan in ieder geval over de navolgende onderwerpen afspraken:
- De ouders zijn verplicht een ouderschapsplan te voegen bij een verzoek tot echtscheiding, beëindiging van een geregistreerd partnerschap of scheiding van tafel en bed. Deze verplichting geldt ook voor samenwonende ouders die gezamenlijk het gezag over hun kinderen uitoefenen.
- De ouders maken in het ouderschapsplan over drie onderwerpen in ieder geval afspraken: zorgverdeling, kinderalimentatie en informatie-uitwisseling over belangrijke aangelegenheden met betrekking tot de persoon en het vermogen van de minderjarige kinderen.
- De ouderlijke verantwoordelijkheid wordt nader omschreven:
– Een kind heeft recht op gelijkwaardig ouderschap na scheiding;
– Een ouder is verplicht om de ontwikkeling van de band van zijn of haar minderjarig kind met de andere ouder te bevorderen;
– De ouder die niet het gezag uitoefent, heeft niet alleen een recht maar ook de verplichting tot omgang. - De rechter kan, als het belang van het kind zich hier niet tegen verzet, op verzoek een dwangmiddel in de beschikking opnemen. Een dwangmiddel kan bijvoorbeeld een dwangsom zijn. Dit wordt dan vastgelegd in de beschikking tot vaststelling van een zorgregeling of hoofdverblijfplaats.
- De rechtbank start met de behandeling van het verzoek tot vaststelling van een zorgregeling, hoofdverblijfplaats of informatie binnen zes weken na indiening.
- Het is niet meer mogelijkheid om een huwelijk in een geregistreerd partnerschap om te zetten. Hierdoor is het scheiden langs de weg van de ‘flitsscheiding’ onmogelijk.
Het staat ouders vrij om daarnaast ook andere afspraken in het ouderschapsplan vast te leggen.
Moet altijd een ouderschapsplan worden opgesteld ongeacht de relatievorm?
Ja, het maakt niet uit welke juridische vorm de relatie heeft (gehuwd, geregistreerd partnerschap of samenwonend). Alleen geldt in geval van samenwoners dat de verplichting alleen geldt als zij het ouderlijk gezag gezamenlijk uitoefenen.
Een ouderschapsplan is niet nodig voor alle kinderen die deel uitmaken van het gezin. Om welke kinderen gaat het dan wel? Het gaat ten eerste om de gezamenlijke kinderen van de ouders. Dit wil zeggen dat degenen die uit elkaar gaan allebei de juridische ouder zijn van het kind. Het maakt hierbij niet uit of zij gezamenlijk het gezag uitoefenen of slechts één van de twee ouders dit doet.
Ten tweede gaat het om kinderen over wie zij gezamenlijk het gezag uitoefenen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij samengestelde gezinnen waarbij de ouder en zijn of haar nieuwe partner gezamenlijk het gezag hebben verkregen over het kind uit een eerdere relatie.
Dit kan ook voorkomen in een relatie van twee vrouwen waarbinnen een kind wordt geboren en de niet-ouder (‘mee-moeder’ of ‘duo-moeder’) weliswaar het gezag heeft over het kind maar niet tevens de juridische ouder is.
Kun je toch scheiden als het niet lukt een ouderschapsplan op te stellen?
Het zal niet in alle gevallen lukken overeenstemming te bereiken over een ouderschapsplan. Dit betekent echter niet dat de scheiding niet kan worden doorgezet. Als dit niet lukt, bestaat de mogelijkheid om een eenzijdig verzoekschrift in te dienen waardoor de toegang tot de rechter altijd is gegarandeerd. Wel zal de ouder in dat geval in zijn of haar verzoek moeten aangeven waarom het niet is gelukt een ouderschapsplan op te stellen en hoe hij of zij vindt dat de onderwerpen uit het ouderschapsplan moeten worden ingevuld. De andere ouder kan dan eventueel verweer voeren.
In hoeverre moeten de kinderen worden betrokken bij het opstellen van een ouderschapsplan?
De wet bepaalt dat het verzoekschrift vermeldt op welke wijze de kinderen zijn betrokken bij het opstellen van het ouderschapsplan. In hoeverre dit mogelijk is, is afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van het kind. Het is dus mogelijk dat in het verzoekschrift staat dat de kinderen niet zijn betrokken gezien hun jonge leeftijd. Voor oudere kinderen geldt wel dat de ouders of advocaat het ouderschapsplan met hen bespreken.
